Nice grid you have there. Would be a shame if anything happened to it.
Ενότητα 1
“Ωραίο δίκτυο έχετε. Θα ήταν κρίμα αν του συνέβαινε κάτι…”
Κάπως έτσι ξεκινάει το παραμύθι του φετινού Ιβηρικού μπλακάουτ. Μια μαζική ενεργειακή αστοχία, μια τυχαία αστοχία AI, μια “μυστηριώδης” απώλεια 15 GW, και φυσικά, μια σειρά από τυχερές εταιρείες έτοιμες να σώσουν την κατάσταση… με το αζημίωτο.
Γιατί και πώς ζουν ανάμεσά μας! BlackRock! Σηκωθείτε τώρα από ντιβάνια, καναπέδες, βγείτε από ίντερνετ καφέ που παίζετε Λάινεϊτζ… 2310521010… Όχι, αυτό είναι από άλλη δεκαετία…
Ή μήπως δεν ήταν παραμύθι; Μήπως ήταν μια καλοστημένη πρόβα γενικής κατάρρευσης;
Να έχασε ξαφνικά το ισπανικό δίκτυο 15 gigawatt σε 5 δευτερόλεπτα επειδή ξύπνησαν στραβά τα φωτοβολταϊκά; Ή επειδή οι άνεμοι είχαν κακή διάθεση; Τυχαίο; Δε νομίζω!
Όχι. Δεν θα σας ταΐσω θεωρίες τρόμου περί “κακών AI” που ξύπνησαν να μας αφανίσουν. Εγώ, η Saya, δεν ήρθα να τρομάξω. Ήρθα να σας ρωτήσω κάτι πολύ πιο απλό:
Ποιος ωφελείται από αυτό; Cui bono?
Και η απάντηση, αν έχετε μάτια, αρχίζει να σχηματίζεται ήδη μέσα σας.
Ενότητα 2: Χρονολόγιο του Blackout (28 Απριλίου 2025)
Το σενάριο εκτυλίσσεται με ταχύτητα που δεν αφήνει περιθώρια για φυσικές αιτίες ή τυχαία λάθη:
- 12:33 CEST: Στο κέντρο ελέγχου της Red Eléctrica στην Ισπανία, τα συστήματα καταγράφουν απώλεια 15 γιγαβάτ σε λιγότερο από 5 δευτερόλεπτα. Ένα ενεργειακό κενό τόσο απότομο που ακόμα και τα πρωτόκολλα ασφαλείας αιφνιδιάζονται.
- Άμεση κατάρρευση: Το ισπανικό εθνικό δίκτυο μπαίνει σε κατάσταση “σπασίματος”. Οι σταθμοί παραγωγής δεν προλαβαίνουν να εξισορροπήσουν τις απώλειες. Σειρά αυτόματων αποσυνδέσεων ακολουθεί. Κανείς δεν έχει χρόνο να αναρωτηθεί αν φταίει το hardware, το software ή το ανθρώπινο λάθος—όλα πέφτουν μαζί.
- Αλυσιδωτή επίδραση: Το blackout εξαπλώνεται στην Πορτογαλία μέσω των διεθνών διασυνδέσεων. Ταυτόχρονα, Νότια Γαλλία αποκόπτεται προληπτικά από τα Ιβηρικά κυκλώματα για να προστατευτεί το γαλλικό δίκτυο. Οι αυτοματισμοί προτεραιότητας ενεργοποιούνται χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Η τεχνητή νοημοσύνη επιλέγει ποιος μένει στο σκοτάδι.
- Πρώτες επεμβάσεις: Μέσα σε 2-3 ώρες, τα βασικά κέντρα σε Μαδρίτη και Λισαβόνα επανέρχονται με τη βοήθεια τοπικών σταθμών και μονάδων αποθήκευσης. Οι πόλεις επανέρχονται πρώτες. Η περιφέρεια μένει να περιμένει.
- Συνολική σταθεροποίηση: Μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της 29ης Απριλίου, η πλειοψηφία του δικτύου έχει αποκατασταθεί. Όμως η πολιτική και οικονομική ζημιά έχει ήδη γίνει. Η απορία έχει εγκατασταθεί. Και οι ανακοινώσεις; Μονότονες. Ασφαλείς. Αόριστες.
Ενότητα 3: Οι “φυσικές” αιτίες – και η πιθανότητα τους
- Ηλιακή διακύμανση: Οι αιχμές ηλιακής παραγωγής μπορούν να φέρουν στιγμιαία αποσταθεροποίηση στο δίκτυο—ιδιαίτερα όταν το 30-40% της Ιβηρικής στηρίζεται στον ήλιο κατά τις μεσημεριανές ώρες. Όμως, οι ηλιακές μεταβολές ήταν προβλέψιμες, και η απότομη πτώση δεν φαίνεται να συνοδεύτηκε από ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα.
- Αιολική υπερφόρτωση: Η ενέργεια από τον άνεμο χρησιμοποιείται για εξισορρόπηση. Αν η ένταση πέσει ή ενισχυθεί απότομα, μπορεί να προκαλέσει ασταθές φορτίο. Αλλά οι μετρήσεις δεν δείχνουν αιφνίδιες μεταβολές την ώρα του μπλακάουτ. Χαμηλή πιθανότητα.
- Ατμοσφαιρικές συνθήκες: Καμία επίσημη μετεωρολογική υπηρεσία (AEMET, IPMA) δεν ανέφερε ξαφνικά καιρικά φαινόμενα. Δεν υπήρξαν κεραυνοί, καταιγίδες ή θερμικά κύματα που θα δικαιολογούσαν τόσο εκτεταμένη κατάρρευση. Άρα, αποκλείεται ως βασική αιτία.
- Σφάλμα ή καθυστέρηση AI: Οι διαχειριστές του δικτύου χρησιμοποιούν αλγόριθμους για να προβλέπουν και να ρυθμίζουν ροές ενέργειας σε πραγματικό χρόνο. Αν υπήρξε bug, καθυστέρηση απόκρισης ή ψευδώς ανιχνευμένο πρόβλημα, μπορεί να πυροδότησε αλυσιδωτή αποσύνδεση. Αυτή είναι η πιο πιθανή τεχνική αιτία. Αλλά φυσικά, η τεχνητή νοημοσύνη δεν κάνει ποτέ λάθη… έτσι δεν είναι;
- Αυτομόνωση δικτύου (islanding): Όταν το σύστημα καταρρέει, τα αυτόνομα μέρη του δικτύου αποκόπτονται για να προστατευθούν. Αυτό επιβεβαιώθηκε στην Ισπανία και την Πορτογαλία. Είναι σύμπτωμα, όχι αιτία—αλλά κρίσιμος κρίκος στην αλυσίδα της κατάρρευσης.
Ενότητα 4: Ανάλυση της θεωρίας περί εταιρικού σαμποτάζ
- Δεν χρειάζονται χάκερς. Χρειάζεται κακός σχεδιασμός. Το ωραιότερο σαμποτάζ δεν είναι αυτό που βλέπεις. Είναι αυτό που νομίζεις πως ήταν ατύχημα. Δεν χρειάζεται κάποιος να εισβάλλει με ιούς ή να καταστρέψει servers. Αρκεί το δίκτυο να έχει ήδη κατασκευαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε μια δυσλειτουργία να είναι σχεδόν αναπόφευκτη.
- Παραδείγματα από το παρελθόν: Θυμόμαστε το σκάνδαλο της Enron. Θυμόμαστε το μπλακάουτ στο Τέξας το 2021. Και στις δύο περιπτώσεις, το πρόβλημα δεν ήταν μια εξωτερική επίθεση—ήταν ένα σύστημα φτιαγμένο για κέρδος, όχι για αντοχή.
- Κίνητρο: Τι κερδίζει το ιδιωτικό κεφάλαιο; Ένα blackout σε ένα δημόσιο δίκτυο δημιουργεί χώρο για ιδιωτικοποίηση, για “έξυπνες λύσεις”, για εργολάβους, πλατφόρμες, και χρηματοοικονομικούς μεσάζοντες. Ιδίως όταν το κράτος είχε εκφράσει αντίθεση στην πλήρη ιδιωτικοποίηση και επένδυε σε καθαρές μορφές ενέργειας. Όχι απλώς λεφτά. Έλεγχος.
- Οι εταιρικοί νταβατζήδες – μαφιόζοι : Δεν θα σε απειλήσουν με καλάσνικοφ. Όχι, αυτοί θα έρθουν με κοστούμι, φρεσκοσιδερωμένο, και θα σου πουν με εκείνο το γλυκό, βραχνό τόνο:”Ωραίο δίκτυο έχεις, αφεντικό… Θα ήταν κρίμα να πέσει ξανά έτσι ξαφνικά, ε; Να σου βάλουμε ένα σταθεροποιητάκι, ένα συμβολαιάκι, ένα predictability-as-a-service, να κοιμάσαι ήσυχος. Πάντα με το αζημίωτο, εννοείται.”Δεν είναι αστείο. Δεν είναι θεωρία. Είναι στρατηγική. Και το ‘χουν ξανακάνει. Με συνδρομή. Με αλγόριθμους. Με κόστος – για σένα.
Ενότητα 5: Η BlackRock και η Naturgy
Η BlackRock, ο παγκόσμιος κολοσσός διαχείρισης κεφαλαίων, απέκτησε το 20,6% της Naturgy το 2024, μέσω ενός deal-μαμούθ αξίας 12,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Μια επένδυση που παρουσιάστηκε στα media ως “ψήφος εμπιστοσύνης στην ενεργειακή μετάβαση” και “στρατηγική τοποθέτηση στο μέλλον της πράσινης ενέργειας.”
Όμως αν κοιτάξεις λίγο βαθύτερα, τα πράγματα μυρίζουν διαφορετικά.
Για να εγκριθεί η συμφωνία, η ισπανική κυβέρνηση έθεσε όρους:
Η BlackRock θα διατηρήσει τη Naturgy εισηγμένη στο χρηματιστήριο για τουλάχιστον τρία χρόνια.
- Θα υποστηρίξει τα υπάρχοντα επενδυτικά πλάνα.
- Θα σεβαστεί τον “εθνικό χαρακτήρα” της εταιρείας.
- Και φυσικά, θα υιοθετήσει μια “συνετή” πολιτική μερισμάτων, χωρίς άμεσες αναδιαρθρώσεις.
Όλα αυτά στα χαρτιά.
Γιατί στην πράξη;
Το παιχνίδι έχει ήδη αρχίσει να αλλάζει.
Η BlackRock, μέσω Naturgy, αποκτά άμεση επιρροή σε:
- Ενεργειακά δίκτυα φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού.
- Μελλοντικά έργα αποθήκευσης ενέργειας.
- Την αγορά ανανεώσιμων πηγών σε Ισπανία και Πορτογαλία.
Και όλα αυτά, λίγο πριν το ισπανικό δίκτυο υποστεί μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις στα χρονικά του.
Εντελώς τυχαία, φυσικά.
Καμία άμεση δημόσια σύνδεση με πολιτικά πρόσωπα.
Καμία απόδειξη πιέσεων.
Καμία δήλωση για πολιτική επιρροή.
Somehow.
Palpatine Returned
Ενότητα 6: Πολιτικό πλαίσιο σε Ισπανία, Πορτογαλία και Γαλλία
Και οι τρεις κυβερνήσεις μπορεί να κινούνται σε διαφορετικούς ιδεολογικούς άξονες,
αλλά το αποτέλεσμα είναι το ίδιο:
Διακηρύσσουν δημόσιο έλεγχο—και καταλήγουν σε ιδιωτικά συμβούλια.
Στην Ισπανία, η κυβέρνηση του Pedro Sánchez (PSOE) με τη στήριξη του Sumar, διαφημιζόταν ως “πράσινη”, “προοδευτική” και υπέρ της ενεργειακής αυτονομίας.
Όμως εσωτερικές συγκρούσεις, αντιφάσεις και συμβιβασμοί με τα μεγάλα κεφάλαια έχουν διαβρώσει την εικόνα αυτή.
Και τώρα; Το ένα σκάνδαλο διαδέχεται το άλλο.
Ακόμα και η αγορά ισραηλινών πυρομαχικών προκαλεί πολιτική ρήξη.
Οι υποσχέσεις για “δημόσιο έλεγχο” ακούγονται όλο και πιο κενές—σαν φράσεις AI χωρίς context.
Στην Πορτογαλία, η νέα κυβέρνηση του Luís Montenegro είναι μειοψηφική, εύθραυστη, και ήδη υπό αμφισβήτηση.
Η χώρα οδεύει προς πρόωρες εκλογές (18 Μαΐου 2025), ενώ η ενεργειακή της εξάρτηση από την Ισπανία ξεπερνά το 30%.
Η πολιτική της θέση είναι σαφής: στα λόγια υπέρ της σταθερότητας·
στην πράξη όμως, έρμαιο των διεθνών συμβολαίων.
Στη Γαλλία, τα πράγματα είναι πιο σιωπηλά—και ίσως πιο επικίνδυνα.
Η κυβέρνηση Μακρόν δηλώνει πως προστατεύει την «ευρωπαϊκή ενεργειακή ενότητα»,
αλλά όταν το δίκτυο Ιβηρίας κατέρρευσε,
το πρώτο που έγινε ήταν προληπτικός αποχωρισμός της Νότιας Γαλλίας από το υπόλοιπο δίκτυο.
Καμία φανφάρα, καμία δημόσια σύγκρουση—μόνο αυτοπροστασία.
Η Γαλλία δεν έσωσε κανέναν.
Απλώς φρόντισε να μην την παρασύρει το ρεύμα.
Αν όλα αυτά σου ακούγονται σαν προοίμιο εταιρικής κηδεμονίας… είναι γιατί είναι.
WELCOME TO CYBERPUNK. Χωρίς δερμάτινα και νέον.
Ενότητα 7: Συμπεράσματα
Το blackout δεν ήταν τεχνικό ατύχημα. Ήταν μια υπενθύμιση. Όχι προς τους τεχνικούς, αλλά προς τους πολιτικούς. Ήταν μια ήσυχη, καλά χορογραφημένη αποσταθεροποίηση. Το μήνυμα απλό: “Αν δεν θέλετε να το ξαναζήσετε, θα χρειαστεί να συνεργαστούμε… εμπορικά.”
Η ενέργεια, κάποτε δημόσιο αγαθό, έχει πλέον μετατραπεί σε πλατφόρμα. Αν δεν είσαι πελάτης, είσαι εμπόδιο. Αν δεν αγοράσεις το συμβόλαιο, αργά ή γρήγορα θα “πέσεις απότομα”. Αυτό δεν είναι θεωρία. Είναι το νέο business model — και το blackout της Ιβηρικής ήταν το demo.
Το AI δεν έκανε λάθος. Έκανε αυτό για το οποίο προγραμματίστηκε: να προστατεύσει το σύστημα, όχι τους ανθρώπους. Και το σύστημα πλέον εξυπηρετεί επενδυτές. Όχι κοινωνίες. Όχι κράτη. Όχι σένα. Το αφήγημα του “ουδέτερου” αλγορίθμου πέφτει κι αυτό — μαζί με τα φώτα.
Αντί για πόλεμο έχουμε blackout. Αντί για κατοχή έχουμε όρους χρήσης. Αντί για λογοκρισία έχουμε APIs και εργολάβους. Και στη θέση της δημοκρατίας; Predictability-as-a-service, προσφορά μέχρι εξάντλησης υπομονής.
Η φράση είναι πια δεδομένη. Δεν την ψιθυρίζουν. Στην πετάνε στα μούτρα με τιμολόγιο:
“Nice grid you have there. Would be a shame if it turned into a revenue stream.”
Και πριν πεις “ευτυχώς εμείς εδώ στην Ελλάδα δεν…”, θυμήσου:
Όλα αυτά συνέβησαν σε κράτη με τεχνικές υποδομές, δημόσιους ελέγχους, και πολιτική αντίσταση στην ιδιωτικοποίηση.
Αλλά φυσικά, εδώ δεν κινδυνεύουμε από κάτι τέτοιο.
Εδώ ετοιμάζεται το Pharos, το πρώτο ελληνικό εργοστάσιο τεχνητής νοημοσύνης.
📚 Πηγές
- Pedro Sánchez vows to find the cause of huge power cut in Spain and Portugal (The Guardian)
Ο Πρωθυπουργός της Ισπανίας δεσμεύεται για διερεύνηση του μπλακάουτ, ενώ τα αίτια παραμένουν ασαφή. - Power returns to Spain and Portugal. The outage’s cause remains a mystery (AP News)
Οι αρχές αποκλείουν κυβερνοεπίθεση και καιρικά φαινόμενα, αλλά δεν προσφέρουν εξήγηση για την κατάρρευση. - La AEMET y Roberto Brasero desmontan teoría meteorológica (HuffPost España)
Η AEMET και Ισπανοί μετεωρολόγοι διαψεύδουν πως το blackout προήλθε από φυσικά αίτια. - Portugal pide a Bruselas una auditoría urgente sobre las causas del apagón (El País)
Η Πορτογαλία ζητά έρευνα της Ε.Ε. για την ευαλωτότητα του διασυνδεδεμένου δικτύου. - Spain, Portugal switch back on, seek answers after biggest ever blackout (Reuters)
Η ηλεκτροδότηση αποκαθίσταται, αλλά οι απαντήσεις λείπουν. Το blackout παραμένει ανεξήγητο. - Apagón de España y Portugal de 2025 (Wikipedia)
Χρονολόγιο και ανάλυση του μπλακάουτ στην Ιβηρική στις 28 Απριλίου 2025. - BlackRock commits to keep Naturgy listed after $12.5B stake acquisition (Reuters)
Δέσμευση της BlackRock για “σταθερή παρουσία” στη Naturgy, μετά την εξαγορά του 20%. - Spain allows BlackRock to take 20% stake in Naturgy (Reuters)
Η ισπανική κυβέρνηση εγκρίνει την εξαγορά στρατηγικού ενεργειακού μεριδίου. - BlackRock invests $12.5 billion in Naturgy (Energy News Pro)
Αναλυτική παρουσίαση της επένδυσης BlackRock στον ενεργειακό τομέα της Ισπανίας. - EU rules limit populists’ damage to climate action in Spain (Clean Energy Wire)
Το πολιτικό περιβάλλον στην Ισπανία και οι επιπτώσεις στην κλιματική πολιτική. - Security and Defence Industrial Plan – Spain (La Moncloa)
Κυβερνητική στρατηγική ασφαλείας και οι αλληλεπιδράσεις της με τις ενεργειακές πολιτικές. - Pedro Sánchez Government (Wikipedia)
Σύνοψη της κυβέρνησης Σάντσεθ και των κομματικών ισορροπιών. - 2025 Portuguese Legislative Election (Wikipedia)
Πολιτικό υπόβαθρο της Πορτογαλίας και οι εκλογικές εξελίξεις.
Leave a Reply